Η μέλισσα όπως και όλα τα έντομα, πριν οι άνθρωποι ανακαλύψουν τη χρησιμότητά της και αποφασίσουν να την εκμεταλλευτούν, φτιάχνοντας της  τεχνητές κυψέλες, ζούσε ελεύθερα στη φύση και έφτιαχνε φωλιές, όπως ακόμα γίνεται, μέσα σε κουφάλες δέντρων και επάνω σε κλαριά, δημιουργώντας τα λεγόμενα τσαμπιά. Τα τσαμπιά αυτά είναι ένα σύνολο κελιών, όχι όμως σε τακτική σειρά, αλλά κάπως ατάκτως δομημένων, που όμως διατηρούν το χαρακτηριστικό εξάγωνο σχήμα, το συγκεκριμένο βάθος και το ακριβές πλάτος, κατάλληλο για την εργασία για την οποία κατασκευάστηκαν από τη μέλισσα, δηλαδή άλλο μέγεθος για το γόνο των εργατριών και άλλο για το γόνο των κηφήνων. Τα κελιά τα δημιουργούν οι μέλισσες από κερί, το οποίο οι ίδιες παράγουν, με τον ίδιο τρόπο που παράγουν και το μέλι. Λόγω του ότι τα κελιά κατασκευάζονται αποκλειστικά από κερί, η διάταξη πολλών κελιών επάνω σε ένα μπλοκ, ονομάζεται κηρήθρα. Στον τεχνητό τρόπο παραγωγής και εκμετάλλευσης, ο μελισσοκόμος αναλαμβάνει να δώσει στη μέλισσα τις κηρήθρες από γνήσιο κερί έτοιμες, προκειμένου αυτή να μην καθυστερεί με την κατασκευή τους, ώστε όλος ο χρόνος κι η ενέργειά της να επικεντρώνεται στην παραγωγή μελιού, που είναι άλλωστε και το ζητούμενο στη μελισσοκομία.

Το κερί βέβαια είναι κι αυτό μοναδικό και σε κάποιες περιπτώσεις, αναντικατάστατο προϊόν και παράγεται αποκλειστικά από τη μέλισσα, όμως στις σύγχρονες κοινωνίες έχει εν πολλοίς αντικατασταθεί από άλλα υποκατάστατα, οπότε και λόγω τιμής αλλά και λόγω ζήτησης, είναι προς το συμφέρον του μελισσοκόμου,το μελίσσι να ασχολείται αποκλειστικά με την παραγωγή μελιού και βασιλικού πολτού, οπότε η προμήθεια με έτοιμη κηρήθρα από γνήσιο κερί, θεωρείται επιβεβλημένη.Αν δεν υπήρχαν τα κελιά οι μέλισσες δεν θα είχαν που να αποθέσουν το παραγόμενο μέλι, ούτε θα μπορούσαν να εκθρέψουν γόνο. Γι’αυτό το λόγο η ύπαρξη κελιών, (τεχνιτών ή φυσικών), είναι επιβεβλημένη.

Ο τρόπος που κατασκευάζουν οι μέλισσες τα κελιά τους είναι πράγματι αξιοθαύμαστος και είναι βεβαίως ίδιος με τον τρόπο που τα κατασκευάζουμε και εμείς αντιγράφοντας την τεχνική τους. Οι αποστάσεις μεταξύ των κελιών είναι ακριβώς 0,95 χιλιοστά, όσος χώρος ακριβώς χρειάζονται ώστε να μπορούν να περνούν ανάμεσα, χωρίς βέβαια να χάνεται ούτε δέκατο του χιλιοστού. Όταν οι μέλισσες χτίζουν μόνες τους κελιά σε φυσική φωλιά, τότε για να τα στηρίξουν, τα κολλούν στο επάνω μέρος, ενώ φροντίζουν να μην ακουμπάνε στα πλαϊνά τοιχώματα.

Στις κηρήθρες από γνήσιο κερί που δίνουμε εμείς έτοιμες, οι μέλισσες χτίζουν στη βάση που τους έχουμε δώσει, χωρίς να χρειάζεται να κάνουν κάποια στήριξη, αφού φροντίζουμε εμείς για τη στήριξη όλου του πλαισίου, με σωστό τρόπο που οι μέλισσες αποδέχονται και προχωρούν αμέσως στην ακριβή διαμόρφωση, χωρίς καθυστερήσεις. Στα κελιά δίνουν μια ελαφριά κλίση προς τα επάνω, ούτως ώστε να στηρίζεται καλύτερα ο γόνος ή το μέλι που θα αποτεθεί, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει κάτω. Η εξυπνάδα της μέλισσας πιστοποιείται από την επιλογή της να προκρίνει το εξάγωνο σχήμα για την κατασκευή του κελιού, γιατί μετά από μελέτες και έρευνες που έγιναν αποδείχτηκε ότι αυτό το σχήμα απαιτεί τη μικρότερη ποσότητα κεριού για να κατασκευαστεί και δεν αφήνει καθόλου κενά, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομία του χώρου!

Τα μεγέθη που επιλέγουν οι μέλισσες για την κατασκευή είναι διαφορετικά για κάθε κατηγορία κελιού ανάλογα τη χρήση. Έτσι όταν πρόκειται για κελί που θα φιλοξενήσει βασίλισσες είναι διαμέτρου 9 χιλιοστών, ενώ αυτά που θα φιλοξενήσουν γόνο εργατριών είναι 5,2 – 5,4 χιλιοστά. Τα κελιά που πρόκειται να φιλοξενήσουν γόνο για κηφήνες είναι ελαφρώς μεγαλύτερα. Ένα κιλό κηρήθρας μπορεί να αντέξει έως και 22 κιλά μέλι. Αν το σκεφτούμε λίγο θα πούμε ότι πρόκειται για θαύμα της μηχανικής!

Η κατασκευή της κηρήθρας

Οι μέλισσες διαθέτουν στο κεφάλι και στις κεραίες τους, κάποια μικροσκοπικά και ευαίσθητα τριχίδια, τα οποία τους δίνουν τη δυνατότητα να μετράν τις γωνίες και να βρίσκει την κατακόρυφο, κάτι που εμείς οι άνθρωποι το κάναμε με χειροκίνητα εργαλεία όπως το μοιρογνωμόνιο και το νήμα της στάθμης, ενώ τώρα πια το κάνουμε και με laser. Έτσι καταφέρνουν να κατασκευάζουν τα κελιά με απόλυτη συμμετρία, το εξάγωνο να είναι διαιρεμένο ακριβώς και τα κελιά να έχουν απόλυτη καθετότητα προς την κηρήθρα, δηλαδή να μη γέρνουν ούτε προς τα εμπρός ούτε και προς τα πίσω. Αν παρατηρήσουμε μια φυσική κηρήθρα, θα δούμε ότι στα σημεία που γίνονται οι συνδέσεις υπάρχουν κάποιες μικρές ατέλειες και αυτό γιατί, ενώ οι μέλισσες ομαδοποιούνται για να φτιάξουν τα κελιά, εργάζονται η κάθε μια από μόνη της κατά την κατασκευή, οπότε στο τέλος της εργασίας είναι λογικό να μην πέφτει η μια κατασκευή επάνω στην άλλη με απόλυτη ακρίβεια. Για να μπορούν να εκκρίνουν το κερί από τους κηρογόνους αδένες, υπάρχει μια αναγκαία συνθήκη που αφορά τη θερμοκρασία η οποία σε καμία περίπτωση δε μπορεί να είναι κάτω από τους 35 βαθμούς.

Αρχικά οι μέλισσες στοιβάζουν το κερί σαν άμορφη μάζα και στη συνέχεια δουλεύοντας και από τις δυο πλευρές της κηρήθρας, με τα πόδια τους, το απλώνουν ή το μαζεύουν, μέχρι να φτάσει στο σχήμα που επιθυμούν. Η εκκίνηση γίνεται από τη βάση και στη συνέχεια το κερί απλώνεται ώστε να επιμηκυνθούν τα κελιά και να φτάσουν στις σωστές διαστάσεις. Για να είναι το κερί εύπλαστο, το βρέχουν με το σάλιο που εκκρίνουν από τους σιελογόνους αδένες τους, ενώ με τα σαγόνια τους το πλάθουν συνεχώς.

Τα κελιά χρησιμοποιούνται συνεχώς από τις μέλισσες, είτε για την εναπόθεση του γόνου είτε για την αποθήκευση μελιού, κεριού, κλπ. Κάθε φορά που τελειώνει μια χρήση για να αρχίσει μια νέα, τα κελιά καθαρίζονται καλά και περνιούνται με πρόπολη, για καθαριότητα και απολύμανση. Παρά όμως αυτή τη διαδικασία, τα κελιά κυρίως από τη συσσώρευση των κουκουλιών, που παραμένουν μετά τη εκκόλαψη του γόνου, σιγά σιγά μικραίνουν και καθίστανται λιγότερο λειτουργικά. Αυτός και μόνο ο λόγος είναι αρκετός για το μελισσοκόμο, ώστε σε τακτά διαστήματα να αντικαθιστά τις παλιές, με νέες, κηρήθρες από γνήσιο κερί προσβλέποντας σε ένα πιο υγιές και αποδοτικό μελίσσι

Κάθε πότε πρέπει να γίνεται αντικατάσταση

Σημαντικό: Πενταετής έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συχνή αλλαγή κηρηθρών προστατεύει το μελίσσι από όλες τις ασθένειες, βοηθά να γεννώνται μεγαλύτερες, μακροβιότερες και πιο αποδοτικές εργάτριες, και τελικά αυτές οι κυψέλες να διατηρούν πολύ υψηλά επίπεδα απόδοσης, σε ό,τι αφορά και τα προϊόντα της μέλισσας, αλλά και τον πληθυσμό και υγεία των σμηνών!

Σε καμία περίπτωση η ηλικία των κηρηθρών δεν πρέπει να ξεπερνά τα τρία έτη.